Sonunda asgari ücreti 1.300 TL yaptık. Yaptık yapmasına ama asgari ücretin açıklandığı gün yapılan çok önemli bir açıklama geri planda kaldı.
Başbakan yardımcısı Lütfi Elvan Ocak ayının sonu veya Şubat ayının başında TBMM’ye kıdem tazminatıyla ilgili yeni bir tasarı sevk etmek istediklerini açıkladı. Bu konuyla ilgili: “Dünyadaki uygulamalar belli. Biz kendimizi dünyadan, gelişmiş ülkelerden soyutlayamayız. Mutlaka bir orta yolun bulunacağına inanıyoruz.” Şeklindeki açıklamasıyla daha çağdaş bir uygulama için adım atılacağının sinyallerini verdi.
Peki Dünya’da kıdem tazminatı uygulaması nasıl?
Almanya: İş yerinde 10 kişiden fazla çalışan varsa kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Kıdem tazminatı hesaplanırken her bir yıllık çalışması karşılığında en son alınan aylık ücretin yarısı kadarı dikkate alınarak hesaplanır.
Avusturya: İş yerinde kaç kişinin çalıştığı bir kıstas değildir. Fakat kıdem tazminatına hak kazanabilmek için 3 yıl boyunca aynı işverence çalıştırılmış olmak gerekmektedir. Burada kıdem tazminatı hesaplanırken çalışılan sürelere göre alınacak tazminat miktarı değişmektedir (örneğin 5 – 10 yıllık çalışmaya 3 aylık maaş).
İspanya: Herhangi bir kıstas aramamakta ve çalışılan her bir yıl için 20 günlük ücret ödenmektedir. Bu 20 günlük ücret sözleşmenin kanuna aykırı olarak feshedilmesi durumunda 45 güne çıkmaktadır. Ayrıca belirli süreli iş sözleşmesiyle işyerlerinde çalışanlar da her yıl için 8 günlük ücret olarak kıdem tazminatından yararlanabilmektedirler.
İtalya: Kıdem tazminatı için herhangi bir şart gerekmiyor. İşçi kendi rızasıyla işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. İtalya’da kıdem tazminatı için bir fon sistemi kurulmuştur. İşverenler fona işçileri için maaşlarına doğru orantılı miktarlarda primler yatırmaktadır. Ödenecek miktar hesaplanırken işverenin fona yatırdığı primler hesaba katılmaktadır. Ayrıca ödenecek kıdem tazminatının da herhangi bir üst sınırı bulunmamaktadır.
Güney Kore: İşyerinde 5 kişiden fazla çalışan varsa işçi ister kendi isteğiyle işten ayrılsın isterse işten çıkarılsın her halükarda kıdem tazminatına hak kazanıyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken 1 yıllık çalışmaya karşılık 1 aylık brüt ücretin tamamı dikkate alınmaktadır.
ABD: Özel sektörde kıdem tazminatı uygulaması yoktur. Ancak federal çalışanların kıdem tazminatı kazanması söz konusudur. Onlarında yetersizliklerinden dolayı işten çıkarılmamış olmaları gerekmektedir. Kıdem tazminatı hesaplanırken 10 yılı doldurmamış olanlara her 1 yıl için 1 haftalık ücret 10 yılı doldurmuş olanlara her 1 yıl için 2 haftalık ücret dikkate alınmaktadır. Ayrıca ödenecek kıdem tazminatlarının bir üst sınırı bulunmaktadır.
Polonya : Emeklilik durumunda yıl başına 1 aylık ücret olarak kıdem tazminatı veriliyor.
Slovenya : 1-5 yıl arası çalışanlar her yıl için 6 günlük, 5-15 yıl arası çalışanlar her yıl için 7.5 günlük, 15 yıldan fazla çalışanlar her yıl için 10 günlük kıdem tazminatı alabiliyor.
Portekiz : Her yıl için 1 aylık ücret tutarında kıdem tazminatı söz konusu.
İsveç : Genel bir düzenleme yok. Toplu iş sözleşmelerine konulabiliyor.
Hollanda : 40 yaşından küçük çalışanlar için 1 aylık ücret, 40 yaşından büyük çalışanlar için 1.5 aylık ücret tutarında kıdem tazminatı alınabiliyor
Önümüzdeki bu örnek devletlerden hangisinin veya hangilerinin uyguladığı kıdem tazminatı uygulaması örnek alınacak ve bir yasa tasarısı hazırlanacak bunun için Şubat ayını beklemek zorundayız. Fakat ortada olan gerçek şu ki; ülkemizde uygulanan kıdem tazminatı uygulamasının bir yapılanmaya ihtiyacı bulunmaktadır.
KIDEM TAZMİNATINI SİSTEMİNİN HEDEFİ?
Kıdem tazminatı yılların emeği, alın teri. Az da olsa ,çokta olsa her çalışanın aklının bir yerinde duran temel bir hak. Çalışma Bakanlığı sürekli olarak her 10 çalışandan sadece 1’inin kıdeme hak kazandığını belirterek yeni sisteme olan ihtiyaca işaret ediyor.
Hükümetimiz yeni sistem ve bir tazminat fonu kurulması konusunda ısrarlı. Bu konuda geçen yıl da tartışmalar yapılmış, sendikalar ve işverenlerle ortak bir noktada buluşulamamış ve Başbakanımızın talimatıyla fon meselesi rafa kaldırılmıştı.
Tartışmalar yeniden süre dursun, Bakanlık tarafların üzerinde mutabık olmadığı bir kıdem sistemini kesinlikle hayata geçirmeyeceklerini belirtmekte.
Hedef; kıdem miktarını azaltmayan, işverenin ödeme kabiliyetini artıran, her çalışanın kıdemini garantileyen sistem olması.
Sendikaların Kıdem Tazminatına Yaklaşımları
TÜRK-İŞ
Türkiye İşçi Sendikaları Konfedarasyonu kıdem tazminatının bir fona bağlanması ya da oranının düşürülmesi gibi bir mevzuat değişikliğinin genel grev sebebi sayılacağını açıkladı.
HAK-İŞ
Hak-İş Genel Başkanı Mahmut Arslan, “Kıdem tazminatının kaldırılması, yok edilmesi, düşürülmesi gibi bir yaklaşımı asla kabul etmeyiz” dedi.
DİSK
Üçlü Danışma Kurulu’nun ardından yaptığı yazılı açıklamada “DİSK’in kıdem tazminatı hakkında görüş ve önerileri, eleştiri ve talepleri yoktur. DİSK’in Bakanlık sunumunda yer alan öneriler ve yaklaşım çerçevesinde bir uzlaşma ya da mutabakat içinde yer alması hiçbir biçimde olanaklı değildir.” diyerek fona karşı olduğunu belirtti.
Fon kurulup kurulmaması tartışmasından önce İş Kanunu’nun sağladığı güvencenin işçi lehine genişletilmesi, Avrupa ve Dünya standartlarına getirilmesi öncelikli olmalıdır. Bütün bunların sağlanmasının ardından kıdem tazminatlarının bir fon üzerinden mi yoksa günümüzdeki usul üzerinden mi ödeneceği kararı alınmalıdır.
Ortada henüz bir taslak yok…Görüşülenler, konuşulanlar sürekli değişiyor…
Kıdem miktarı azalacak mı artacak mı?
Fona sadece ilk defa sigortalı olanlar mı dâhil edilecek?
Taşeronlar pilot olarak uygulanacak mı?
Kıdem fonu SGK primine mi ilave edilecek?
İşten kendi isteğiyle ayrılanlar kıdem tazminatına yine de hak kazanabilecek mi?
Evlenen kadın sigortalının, askere giden erkek sigortalının kıdemi ne olacak?
15 yıldan önce kıdem tazminatı alınabilecek mi?
Her başlık bir soru işareti…
Kıdem tazminatı gündemi inişli çıkışlı. Amaç güzel, yöntem muallak…
Tüm bu gelişmeler, Az Sonra…
