Türkiye’de son dönemde yapılan yasal düzenlemelerle çalışanların hakları koruma altına alınsa da yine de birçok sıkıntı yaşanıyor. Özellikle işverenlerin başvurduğu bazı yöntemlere karşı çalışanlar sessiz kalıyor. Ancak yapabileceğiniz çok şey bulunuyor. İşte bize sizlerden gelen sorulardan derlediğimiz patron hileleri ve bunlara karşı yapabilecekleriniz.
– EKSİK BORDRO: Gerçek maaşlar bordroya yansıtılmayarak çalışanlar asgari ücretten gösteriliyor. Kalan miktarlar elden ödeniyor.
Çalışanlar ilk başta paralarını alıyor gibi görünse de işveren hem devletten vergi primini kaçırıyor hem de işçisinin geleceğinden çalıyor. İleride alacağınız tazminat ve emekli maaşı bu yüzden azalıyor.
NE YAPABİLİRİZ: ‘İşimi kaybetmeyeyim’ diyorsanız ALO 170’e şikayet edin.
Ayrılmayı göze alıyorsanız, haklı fesihle tazminatınızı talep edin. Bunun için noteri kullanın. Tazminatınızı bordroda yazan miktardan değil gerçek maaşınızdan hesaplatın. Bu arada ilerdeki davalarda ispatlamak için gerçek maaşla ilgili belgeleri saklayın.
– SİGORTASIZ İŞÇİ: Türkiye’de her çalışanın SGK’ya bildirilmesi gerekir. Bu yasal bir zorunluluktur.
Ama bazı patronlar ‘işsizlik korkusunu’ kullanarak çalışanına sigorta yapmıyor.
Bu sayede devleti soyarken çalışanının da hakkını gasp eder. Hem emeklilik, hem izin hem de tazminat hakkınız olmaz. Sağlık hizmetlerinden yararlanamazsınız.
NE YAPABİLİRİZ: Öncelikle durumunuzu mutlaka SGK’ya bildirin. Bunun için ALO 170’i kullanabilirsiniz.
Sigortanızın yapılıp yapılmadığını ve primlerinizin yatırılıp yatırılmadığını e-devlet vasıtasıyla mutlaka kontrol edin. İşe girerken sigorta şartı koşun ve sözleşme imzalayın. Sigortasız çalışmaya asla razı olmayın.
Sigortasız çalışmaya mecbur kalırsanız işyerinde çalıştığınızı ispat edecek tüm belgeleri saklayın.
– TAZMİNATI SIFIRLAMA: Taşeron işçilerde çok görülen bu yöntemde işveren işçiyi 11. ayda işten çıkmış gibi göstererek 1. ayda yeniden giriş yapıyor. Dolayısıyla 12 ayı dolduramayan işçi ne tazminat ne de izin hakkına kavuşuyor.
NE YAPABİLİRİZ: Sigorta işlemlerinizi e-devletten takip ederek giriş çıkış yapılıp yapılmadığını mutlaka kontrol edin. Eğer böyle bir işlem varsa durumu Çalışma Bakanlığı’na bildirin.
Size giriş çıkış yapmışlarsa bile tazminatınız ilk işe girdiğinizden itibaren hesaplanır unutmayın.
– İZİN KULLANDIRMAMA: Her işçinin kıdemine göre izin hakkı var, bu devredilemez, yok sayılamaz. Ama birçok işveren, işçinin bu iznini kullandırmaz, eksik kullandırır.
NE YAPABİLİRİZ: İzne çıkarken bunu mutlaka belgeleyin. İzin kağıtlarının bir nüshasını kendinizde saklayın. İleride işten ayrıldığınızda kullanmadığınız izin paralarını o günkü brüt maaş üzerinden alacaksınız. Ödenmezse bu belgelerle dava açar, alırsınız.
– MESAİ VERMEME: Haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu saati aşan kısımlar yüzde 50 fazlasıyla ödenir. Ama birçok şirket, bunu göz ardı eder.
NE YAPABİLİRİZ: Mesailerin ve diğer ücretlerin ödenmemesi, işçi için haklı fesih sebebidir, tazminatı gerektirir. Bunun için noter kanalıyla ihtarname gönderebilirsiniz. Ücret ve diğer alacaklar için zaman aşımı süresi 5 yıldır.
