Sayıştay, bazı işverenlerin ek istihdam şartını sağlamadıkları halde prim teşvikinden yararlandıklarını saptadı. 4 binin üzerine kişiye öldükten sonra Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi tahakkuk ettirildiği, muhtelif hastalar adına aynı tarihlerde en az iki farklı sağlık kurumunda yatarak tedavi işlemi kaydedilerek SGK’ye fatura edildiği gibi birçok hatalı uygulama da belirlendi. Sayıştay, Maliye ve Çalışma Bakanlıkları’nı da kayıtlarla ilgili eleştirdi.
Sayıştay’ın kamu idarelerine yönelik 2016 yılı denetim raporları yayınlandı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2016 denetim raporunda özetle şu eleştirilere yer verildi:
* Kurum alacaklarının mali tablolarda tam, doğru ve zamanında muhasebeleştirilmediği ve raporlanmadığı belirlendi.
* İcraya intikal ettirilerek takibe alınan kurum alacakları muhasebe sistemi dışında takip edildi. Kurum alacaklarının terkinine ilişkin iş ve işlemler hatalı raporlandı.
* Kurumun kamu zararı ile fazla ve yersiz ödemelerinin takip ve tahsilat işlemlerine ait muhasebe kayıtlarının mali tablolara tam ve doğru olarak yansımadığı, tahsilat sürecinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmediği belirlendi.
* Kurum kayıtlarının incelenmesi sonucunda, 4-B kapsamındaki sigortalıların, SGK’ye 13 milyar 340 milyon 591 bin 569 TL tutarında prim borçlarının olduğu ve alacaklarının tahsili konusunda yasal sürecin işletilmediği görüldü.
* Hazine Müsteşarlığı ile SGK arasında imzalanan ikraz anlaşmalarına istinaden kullanılan kredilere ilişkin tutarlar mali tablolarda hatalı raporlandı.
* SGK mülkiyetinde iken Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na devredilen dinlenme ve bakımevi bedelleri tahsil edilemedi. Maliye Bakanlığı’na devredilen taşınmazların bedelleri de tahsil edilemedi.
* İncelemelerde 14 bin 659 işverene 5510 sayılı yasanın (Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası) 102. maddesi gereği toplam 54 milyon 44 bin 555 TL tutarında idari para cezası uygulanması gerektiği kurum tarafından tespit edildiği halde gerekli tebligat işlemlerinin yapılmadığı görüldü.
* SGK tarafından sağlık hizmet sunucularına verilen avanslar incelendiğinde hastanelere verilen avanslardan 14.3 milyar TL, eczanelere verilen avanslardan 331.4 milyon TL, optik avanslarından 129 bin 735.56 TL tutarında olmak üzere toplam 14.6 milyar TL tutarında avansın yasada belirtilen süreyi aştığı halde kapatılmadığı görüldü.
Ölüye GSS primi!
* Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim tahakkuk verilerinin İçişleri Bakanlığı’nın MERNİS ve SGK’nin MEDULA sistemlerindeki kayıtlar ile karşılaştırılması sonucu 4 bin 315 kişiye ölüm tarihlerinden sonraki dönemler için GSS primi tahukkuk ettirildiği belirlendi.
* Özel sektöre ait geçici işyerlerinden olan kurum alacakları zamanında takip ve tahsil edilmedi.
* Sigortalı işten ayrılış bildirgesini süresinde vermeyen işverenlere idari para cezası uygulanmadı.
* İşten ayrılan sigortalılara, çalışmadıkları dönemlere ilişkin hastalık halleri nedeni ile geçici iş göremezlik ödemesinde bulunulduğu belirlendi. Yaşlılık aylığı alan sigortalılara yaşlılık aylığı ile birlikte hastalık geçici iş göremezlik ödemesinde bulunulduğu da tespit edildi.
* 2016 yılında muhtelif hastalar adına aynı tarihlerde en az iki farklı sağlık kurumunda yatarak tedavi işlemi kaydedilerek SGK’ye fatura edildiği tespit edildi.
* Prim teşviki hükümlerinden yararlanan işverenlere yönelik yapılan incelemede, bazı işverenlerin ilave istihdam şartını sağlamamasına rağmen prim teşvikinden yararlandıkları tespit edildi. Bu kapsamda 3 bin 206 işyerine toplam 8 milyon 929 bin 393.88 TL tutarında yersiz prim indirimi uygulandı.
* İncelemede, yeni istihdam edilen bazı sigortalılar, işe alındıkları tarihten önceki altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmalarına rağmen, bu sigortalılar için işverenlerin sigorta prim teşvikinden yararlandığı görüldü. Bu kapsamda, 745 işyerine toplam 1 milyon 453 bin 316.13 TL yersiz prim indirimi uygulandı.
* Kamu işyerlerinde 4/1-a kapsamında çalışan kişilere 4/1-a veya 4/1- b kapsamında yaşlılık aylığı ödendi. Bu kapsamda 2016 yılında toplam 700 bin 87.51 TL hatalı ödeme yapıldı.
* Kurum tarafından işletilen sosyal tesislere ilişkin herhangi bir bilgi verilmediği ve bu tesislerin mevzuatta belirtildiği şekilde takip ve denetiminin yapılmadığı belirlendi. Bu sosyal tesislerin 2016 yılı itibarıyla toplam geliri 31 milyon 753 bin 123.31 TL, toplam gideri ise 29 milyon 20 bin 698.48 TL olup, kurum mali tablo ve raporlarında bu tutarlara ilişkin herhangi bir bilgi verilmediği görüldü.
Çalışma Bakanlığı
Sayıştay’ın, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2016 yılı denetim raporunda da, şu eleştiriler yer aldı:
* İşçi ücretlerinden ceza olarak kesilen paraların (2017 yılına devreden miktar 2 milyon 441 bin 965.42 TL) muhasebeleştirilmesinde, harcanmasında ve raporlanmasında Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Yasası hükümlerine uyulmadı.
* Bakanlığa tahsisli taşınmazlar, tam ve doğru tutarlar ile muhasebe kayıtlarına intikal ettirilmedi. Yönetmelikte belirtilen yükümlülükler yerine getirilmedi.
Maliye’ye eleştiri
Sayıştay’ın Maliye Bakanlığı’na ilişkin raporunda da özetle şu değerlendirmeler yer aldı:
* Bakanlık mali tabloları Hazine’ye ait taşınmazlar hakkında doğru ve güvenilir bilgi sunmuyor. Bakanlık Sayıştay’a verdiği yanıtta bilgi eksikliği nedeniyle envantere dahil edilmeyen 129 bin 926 taşınmaz ile ilgili çalışma yürütüldüğünü bildirdi.
* Bakanlık tarafından tahsis edilen Hazine taşınmazlarına ilişkin muhasebeleştirme işlemleri tamamlanmadı.
