İşçi, işyerinde sigortasız çalışıyorsa sorunu çözmek kolay. İşvereni şikayet etmesi yeterli. Denetim sonunda geçmiş yıllar kadar sigortalılık hakkı veriliyor. İşten ayrıldıktan sonra şikayet edilirse, hizmet tespit davası açılması gerekiyor. Yaklaşık 3 milyon işçi sigortasız çalışıyor ya da çalıştırılıyor, yani kaçak çalışıyor. İşveren, çalışanı işe aldığı günden itibaren işe girişini yapıp, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) da bildirimini yapması gerekiyor.
HİZMET TESPİT DAVASI AÇIN
Sigortasız çalışan 3 milyon kişinin ne yapması gerektiğine. İşyerinde çalışıyorsa sorunu çözmek daha kolay. İşçinin ilk yapacağı, çalıştığı ildeki SGK il müdürlüğüne işyerinde sigortasız çalıştırıldığına dair yazılı başvuruda bulunmak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının iletişim merkezi Alo 170 hattı da aranabilir. Bundan sonraki süreç, şöyle işliyor: SGK müfettişleri işçinin çalıştığı işyerine gelerek, inceleme yapıyor. Bu inceleme sırasında işyerinde çalışıyorsanız, tespit yapılıyor ve o gün itibariyle sigorta başlatılıyor. Uzun zamandır o işyerinde çalışıyorsanız, müfettişler işyeri evrakları ve diğer çalışanların beyanları ile geçmiş bir yıla kadar çalıştığınız gün kadar sigortalılık hakkı size veriliyor. Bu denetim sadece şikayet eden işçi için değil, aynı işyerinde başka sigortasız çalışanlar da varsa onlar da bu imkan yararlanıyor.
NEDEN HİZMET TESPİT DAVASI AÇILMASI GEREKİYOR?
Zor tarafı ise sigortasız çalışan işçinin, işyerinden ayrıldıktan sonra şikayette bulunması. Sigortasız çalışanların işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde hizmet tespit davası açma hakkı bulunuyor. Neden hizmet tespit davası açılması gerekiyor? Çünkü işçi ayrıldığı için, o işyerinde çalıştığının tespit edilmesi mümkün değil. İşyeri sahibi de kaçak işçi çalıştırdığını kabul etmeyeceğinden, SGK müfettişlerinin işyerindeki ücret, işe giriş-çıkış kayıtları gibi belgeleri incelemesi gerekecek. Hele ki, işveren, çalışanın ücretini elden ödemişse iş iyice sıkıntıya girer. Bu durumda sadece diğer çalışların tanıklığı ile de müfettişler sonuca varamıyor. Daha açık bir anlatımla, herhangi bir belge, kayıt olmadan sadece işçinin şikayeti üzerine o işyerinde çalıştığına ve geriye dönük hizmet kazandırılmasına karar verilemiyor.
ÇALIŞIRKEN ŞİKAYET EDİN
Geriye tek bir seçenek kalıyor; o da, hizmet tespit davası açılması. Yeni düzenleme ile işçiler hemen dava da açamıyor. Önce SGK’ya, ‘ben şu tarihler arasında çalıştım ama işveren sigortamı yapmadı’ diye müracaat edilmesi gerekiyor. SGK, 60 günlük inceleme süresi içinde işçinin çalıştığına dair tespit yaparsa sorun yok, ama yapamazsa; o zaman, hizmet tespit davası açılabiliyor. İşveren, sigortanızı yapmıyorsa, çalıştığınız dönemde haklarınızı aramanız. Bir nedenden bunu yapamıyorsanız da ayrıldıktan sonra çalıştığınızın tespit edilebilmesi için SGK’ya sunmak üzere elinizde belge bulundurmanız.
