Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), “Sahte İşyeri ve Sigortalılığın Tespiti Projesi” kapsamında fiilen çalışmayan kişileri sigortalı gösteren işyerlerini artık adeta nokta atışı tespit ediyor. Sahte sigorta yaptırarak emekli olduğu ortaya çıkanların aylıkları kesiliyor, ödenmiş emekli aylıkları ile varsa sağlık harcamaları faiziyle geri alınıyor. Ayrıca cezai yaptırımlar uygulanıyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 2016 yılında hayata geçirdiği Sahte İşyeri ve Sigortalılığın Tespiti Projesi kapsamında, sahte işyeri analizlerindeki bulgulardan yararlanılarak oluşturulan 100’e yakın parametre ile 2011-2016 yılları arasında tescil edilen tüm işyerlerini sahte olma olasılıklarına göre sınıflandırdı. 2021 yılında yazılımı güncelleyerek sahte sigorta ile daha etkili bir şekilde mücadele etmeye başladı. Güncellenen yazılım sayesinde sadece geçen yılın temmuz – aralık ayları arasındaki 6 aylık dönemde, sahte olduğundan şüphelenilen 602 işyerinde yapılan denetimlerde 31 bin 479 kişinin fiilen çalışmadıkları halde sigortalı gösterildikleri belirlendi.
Sosyal güvenlik denetmenleri de yılların verdiği tecrübe ile 2021 yılında yaptıkları denetimlerde 3 bin 230 işyerinin sahte olduğunu, bu işyerlerinden SGK’ya 106 bin 180 kişinin sahte sigortalı olarak bildiriminin yapıldığını tespit ettiler.
Sahte sigorta yaptırdığı emekli olmadan ortaya çıkanlar kendilerini şanslı saymalı. Çünkü onların kaybı yatırdıkları paranın yanmasıyla sınırlı. Sahte sigorta yaptırdığı emekli olduktan sonra ortaya çıkanlar için büyük bir yıkım söz konusu olabiliyor. Bu kişilerin emekli aylıkları kesiliyor, başından itibaren ödenmiş emekli aylıkları faiziyle geri alınıyor. Ayrıca, sahte sigorta yaptırdıkları tarihten itibaren SGK üzerinden aldıkları tüm sağlık hizmetlerinin bedeli de tahsil ediliyor.
Sahte sigortaya başvuranlar daha çok emekli olmak için prim günü eksik olan kişilerden oluşuyor. Prim günlerini tamamlamak için sahte işyeri sahiplerine sigorta primi, vergi ve işverenin kazancı olarak yüklü tutarda ödeme yapıyorlar. Oysa, eksik prim günlerini isteğe bağlı sigorta ile tamamlama hakları bulunuyor. İsteğe bağlı sigorta için brüt asgari ücretin yüzde 32’si oranında prim ödemek yeterli. İsteğe bağlı sigorta 4/1-b (BAĞ-KUR) kapsamında sayıldığı için, bazı kişilerin emekliliğini geciktirebiliyor. Ancak, yıllar boyunca “her an emekliliğim iptal edilebilir” korkusu yaşamaktansa, geç emekli olmayı göze almak daha doğrudur.
YATIRILAN PRİMLER YANIYOR
Kanun uyarınca, bir kişinin 4/1-a (SSK) sigortalı olabilmesi için bir işverene bağlı olarak fiilen çalışması veya 4/1-b (BAĞ-KUR) kapsamında kendi adına çalışıyor olması gerekiyor. Herhangi bir işte fiilen çalışmayan kişinin sigortalı gösterilmesinin 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu yönünden idari yaptırımları, Türk Ceza Kanunu yönünden de cezai yaptırımları bulunuyor.
Sahte sigorta ortaya çıktığında öncelikle o kişinin sigortası iptal ediliyor. Sigortalı gösterilen süre geçersiz sayılıyor ve bu dönemde yatırılmış primler yanıyor.
HAPİS CEZASI
Sahte sigorta yaptıranlar ile fiilen çalışmayan kişileri sigortalı gösteren işverenler hapis cezası ile de karşı karşıya kalabiliyorlar. Sahte sigorta yaptıran kişiler ve onları sigortalı gösteren işverenler, Türk Ceza Kanunu’nun “resmi belgede sahtecilik”, “resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan” ve “özel belgede sahtecilik” hükümleri kapsamında savcılığa sevk ediliyor. Resmi belgede sahtecilik suçunda 2 – 5 yıl; diğer ikisinde ise sırasıyla 3 ay – 2 yıl ve 1 – 3 yıl arasında hapis cezası uygulanıyor.
Sahte sigortalı gösteren işverenlerin her ay SGK’ya verdiği bildirgenin ve maaş bordrosunun da sahte olduğu kabul ediliyor. Bu nedenle, sahte sigortalı gösterdikleri her ay için, asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı da vergi yönünden cezai yaptırımlar uyguluyor.
