Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi ve 3600 ek göstergeye rağmen bu yılın ilk yarısında emekli olan memurların sayısı beklenenden az oldu. Seyyanen zammın emekli aylıklarına yansıtılmaması nedeniyle yılın ikinci yarısında emekliye ayrılan memur sayısının da az olması bekleniyor.
Memurların yıllardır beklediği 3600 ek gösterge 15 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girdi. Memurların emekli ikramiyeleri ek göstergeye bağlı olarak arttığı için başta öğretmenler olmak üzere polis, hemşire ve din görevlilerinden emekliliği gelmiş on binlerce kişinin bu yıl emekli olması bekleniyordu.
3600 ek göstergenin hemen ardından 3 Mart 2023 tarihinde de emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili kanun yürürlüğe girdi. EYT düzenlemesiyle yaş sınırın kaldırılması sonucu hemen emekliliği hak eden 2 milyon 250 bin kişiden 600 bini kamu çalışanlarından oluşuyor. EYT’li kamu çalışanlarının emeklilik başvurusunun SSK ve BAĞ-KUR’lulara göre düşük kalması beklenmekle birlikte en az yüzde 20’sinin emeklilik başvurusu yapması öngörülüyordu.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun nisan ayı verilerine göre, bu yılın ilk 4 aylık döneminde 4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki emekli sayısı 2022 yıl sonuna göre 29 bin 989 kişi artarak 2 milyon 245 bin kişi oldu. Mayıs ve haziran ayı istatistikleriyle birlikte bu sayının bir miktar daha artması bekleniyor ancak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bütçe istatistiklerine göre artışın çok da yüksek olmayacağı görülüyor.
4C kapsamındaki emekli sayıları:
| (Dosya bazında) | |
| 2023 Nisan | 2.245.772 |
| 2022 Aralık | 2.215.783 |
| 2022 Haziran | 2.210.070 |
| 2021 Aralık | 2.200.802 |
| 2021 Haziran | 2.175.028 |
| 2020 Aralık | 2.153.575 |
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından emekli olan memurlara ödenen emekli ikramiyeleri bütçeden karşılanıyor. İstatistiklere göre, bu yılın ilk 6 aylık döneminde emekli ikramiyeleri için bütçeden SGK’ya toplam 18.6 milyar lira aktarıldı. Bunun 5.1 milyarı nisan, 3.8 milyarı mayıs ve 5.7 milyar lirası da haziran aylarında ödendi.
Son üç yılın ilk 6 ayında ödenen emekli ikramiyesi:
| (Bin TL) | 2021 | 2022 | 2023 |
| Ocak | 244.792 | 267.146 | 322.719 |
| Şubat | 519.277 | 756.649 | 1.960.638 |
| Mart | 719.056 | 692.625 | 1.929.953 |
| Nisan | 1.107.678 | 1.156.299 | 5.057.830 |
| Mayıs | 618.118 | 815.153 | 3.793.100 |
| Haziran | 578.509 | 513.746 | 5.568.597 |
| TOPLAM | 3.787.430 | 4.201.618 | 18.632.837 |
Geçen yılın ilk altı ayında 4.2 milyar, 2021 yılının ilk altı ayında ise 3.8 milyar liralık emekli ikramiyesi ödemesi gerçekleştirildi. Memur maaşlarına geçen yılın temmuz ayında yüzde 41.69, bu yılın ocak ayında da yüzde 30 oranında zam yapıldı. Bu dönemde maaşlardaki toplam artış yüzde 84 olarak gerçekleşti.
2021 – 2022 yıllarında ödenen emekli ikramiyesi:
| (Bin TL) | 2021 | 2022 |
| Ocak | 244.792 | 267.146 |
| Şubat | 519.277 | 756.649 |
| Mart | 719.056 | 692.625 |
| Nisan | 1.107.678 | 1.156.299 |
| Mayıs | 618.118 | 815.153 |
| Haziran | 578.509 | 513.746 |
| Temmuz | 4.709.843 | 419.786 |
| Ağustos | 478.593 | 761.158 |
| Eylül | 2.154.699 | 1.444.460 |
| Ekim | 61.158 | 1.039.762 |
| Kasım | 956.160 | 1.237.079 |
| Aralık | 573.008 | 553.111 |
| TOPLAM | 12.720.891 | 9.656.974 |
Emekli ikramiyesi ödemelerindeki artışın yüzde 84’ünün maaş zammından kaynaklı olduğu dikkate alınırsa, 3600 ek gösterge ve EYT düzenlemesine rağmen ilk 6 aylık dönemdeki ikramiye ödemelerindeki reel artışın yüzde 140 düzeyinde kaldığı görülüyor. Üstelik, özellikle 3600 ek gösterge dolayısıyla, ek gösterge kapsamındaki memurların uzun süredir emeklilik dilekçelerini ötelemelerine rağmen ikramiye ödemelerinin düşük kalması, emeklilik başvurularındaki artışın beklentilerin hayli altında kaldığını gösteriyor.
SEYYANEN ZAMMIN ETKİSİ İKİNCİ YARIDA GÖRÜLECEK
Öğretmenlerin normal emeklilik işlemleri haziran – temmuz aylarında yapılıyor. Diğer aylardaki emeklilik başvuruları ise branşında öğretmen fazlası olması durumunda kabul ediliyor. 2021 yılının ikinci yarısında 25 bin, geçen yılın ikinci yarısında ise 5.7 bin dolayında memur emekli oldu.
Normal koşullarda öğretmenlerin asıl emeklilik başvurularını haziran – temmuz aylarında yapmaları bekleniyordu. Ancak, bu yıl temmuz ayında memur maaşlarına yapılan 8077 TL’lik seyyanen zam memur maaş katsayılarına yansıtılmadı. Maaş katsayıları sadece yüzde 17.55 oranında artırıldı. Bunun sonucunda memurların çalışırken aldıkları maaş ile emekli olduklarında aldıkları aylık arasında fark açıldı. Örneğin, 1. derece 4. kademeden emekli bir öğretmen ocak ayında çalışırken aldığı maaşın yüzde 79’u oranında emekli aylığı alabilir iken, temmuz ayında bu oran yüzde 58’e düştü. Öğretmen maaşı 14.943 liradan 25.643 liraya yükselirken, emekli öğretmen maaşı sadece 11.849 liradan 14.811 liraya yükseldi.
Benzer durum diğer memurlar için de söz konusu. Bu nedenle emekliliği hak eden ancak 65 olan yaş haddini doldurmamış memurların emeklilik dilekçesini bir süre ötelemesi bekleniyor.
Kamu çalışanlarının 2024-2025 yıllarını kapsayan toplu sözleşme görüşmeleri ağustos ayında yapılacak. Bu yıl ve izleyen yıllardaki toplu sözleşme görüşmelerinde en önemli pazarlık konusunun memur maaşlarına yapılan seyyanen zammın emekli aylıklarına yansıtılması olacağı tahmin ediliyor.
